مهسا عبدالهی

یادگیری تاب آوری و احترام به دیگران، کلید موفقیت در زندگی است. با توجه به این واقعیت که کودکان از والدین خود تقلید می کنند، تاب آوری را می توان از کودکی به راحتی به آنها آموخت.

اگر تاب آوری منجر به پذیرش و درک شود، عدم تاب آوری، مسائل منفی بی شماری را به وجود می آورد. عدم تاب آوری، سهم عمده ای در افزایش آزار و اذیت در کودکان کمتر از نوزده سال دارد.

آموزش تاب آوری یکی از بهترین شیوه هایی است که به افراد کمک می کند تا در کنار هم هماهنگ و پایدار زندگی کنند. آموزش تاب آوری در بسیاری از کشورها، حوزه جدیدی از تمرکز بوده است. این امکان را برای مردم فراهم می کند تا ارزش های صلح و تاب آوری را درک، قدردانی، ارزش گذاری و تمرین کنند. همچنین، به دولت ها، جوامع و مردم کمک می کند تا در صلح و ثبات زندگی کنند.

تاب آوری در آموزش، برای از بین بردن تعارضات و اختلافات بر اساس احترام و درک بسیار مهم است. در سطوح شخصی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی مورد نیاز است. در ادبیات دو اصطلاح را می توان مربوط به تاب آوری یافت: شکیبایی و تاب آوری.

برخی از محققان بین تاب آوری و شکیبایی تمایز قائل می شوند، از تاب آوری برای نگرش های بین فردی یا به عنوان یک فضیلت و از شکیبایی برای توصیف اقدامات مدارا امیز برای اصول اجتماعی و سیاسی استفاده می کنند.

آموزش تاب آوری باید بخشی از رسالت سازمانهای اجتماعی، آموزشی و رسمی باشد که جوامع بشری را می سازد. بعلاوه، خانواده ها و مدارس باید مسئولیت آموزش و تقویت آن را در بین اعضای خود به روشی منطقی و عملی انجام دهند.

در شرایط مدرن، هنگامی که جهان بیشتر متوجه ضرورت توقف تخریب روابط انسانی می شود، هر کشور و هر ملتی برای اطمینان از همزیستی مسالمت آمیز، توسعه در تمام سطوح ساختاری کشور و همچنین روابط بین فردی هر کار ممکنی را انجام می دهد.

بدیهی است که آموزش تاب آوری برای خانواده و همچنین مدارس و جامعه گسترده تر، یک وظیفه است. با این وجود، چگونه باید این وظیفه را درک کرد؟

شاید، بارزترین راه، پیروی از یک سلسله استدلال در این راستا باشد: تاب آوری خوب است، تبعیض بد است، و فرزندان باید توسط والدین و معلمان خود پرورش داده شوند تا به دیگران احترام بگذارند، به ویژه کسانی که از نظر مذهب، نژاد یا فرهنگ با آنها متفاوت هستند. در دوران معاصر، تاب آوری به تمایل فرد برای برقراری رابطه با فرد دیگری با پیشینه فرهنگی و اجتماعی متفاوت اشاره دارد.

واقعیت تاب آوری، زندگی مسالمت آمیز در کنار هم و قدردانی از تفاوت هایی که وجود دارد، می باشد. می توان گفت که بدون تاب آوری، افراد با وابستگی های مختلف از هماهنگی زندگی مشترک به عنوان یک دوست، خویشاوند، شریک یا عضو در خانواده برخوردار نخواهند شد.

تاب آوری صرفاً شناخت و احترام به عقاید و اعمال دیگران نیست، بلکه شناخت و احترام به خود، به عنوان یک فرد و به عنوان عضوی از گروه یا طبقه اجتماعی یا قومی که به آن تعلق دارند، است.

بنابراین، این امر به ویژه در مورد تحمل تفاوت نژادی و جنسیتی نیز وجود دارد که در آن اهداف اغلب افرادی هستند که قومیت یا جنسیت خاص آنها در نظر گرفته می شوند. تاب آوری، احترام، پذیرش و قدردانی از تنوع غنی فرهنگهای جهان ما، شیوه های بیان ما و روشهای انسان بودن است که با دانش، صراحت ارتباطات، و آزادی اندیشه، وجدان و اعتقاد پرورش می یابد.

به عبارت دیگر، تاب آوری، هماهنگی در اختلاف است. این نه تنها یک وظیفه اخلاقی بلکه یک ضرورت سیاسی و قانونی است. بردباری به معنای صبر، بی طرفی و همچنین ذهنیت باز است.

در اوایل کودکی، تاب آوری به معنای رشد آگاهی کودکان در مورد دیگران نسبت به دیگران و توانایی پذیرش ظاهر و رفتار متفاوت از رفتارهای دیگر است. بنابراین، برای آموزش تاب آوری به مردم، این نیاز وجود دارد که بخشی از آموزش رسمی دولتی در مدارس وجود داشته باشد. لذا آموزش تاب آوری یکی از بهترین شیوه هایی است که به افراد کمک می کند تا در کنار هم هماهنگ و پایدار زندگی کنند.

آموزش تاب آوری، صلح، حقوق بشر، عزت، احترام، همکاری، درک، قدردانی و ارزشهای انسانی یکی از اصلی ترین فعالیتهای آموزشی و تعلیمی بسیاری از سیستمهای آموزشی بوده است.

کتاب «ساخت سیستم‌های آموزشی تاب‌آور در همه‌گیری کویید ۱۹ » که توصیه‌هایی برای تصمیم‌گیرندگان در سطوح ملی، ملی و آموزش و پرورش است با ترجمه «محمدرضا مقدسی» و «عفت حیدری» توسط انتشارات سخنوران در ۹۸ صفحه و با قیمت ۵۵ هزار تومان، منتشر و روانه بازار شد.

محمدرضا مقدسی روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: این کتاب گزارشی است که توسط دفتر اروبایی و آسیای مرکزی یونیسف منتشر شده است و در نظر دارد از دولت ها و مقامات فرهنگی و تصمیم گیرندگان دیگر در سطح ملی، دولت های محلی و مدارس بخواهد تا برای بهبود آموزش و عادی سازی شرایط بعد از تعطیلی  گسترده مدارس برای تاب آوری مدارس، آشفتگی ها و مشکلات آموزشی برنامه ریزی کنند.  
وی افزود: هدف این است که سیستم های آموزشی تاب آور در اروپا و آسیای مرکزی بتوانند تأثیرات همه گیری کووید ۱۹  بر یادگیری و تعلیم و تربیت را به حداقل رسانده و آمادگی بیشتری در برابر بحران های احتمالی آتی ایجاد کنند و به بهبود و جامعیت سیستم های  آموزشی برای همۀ دختران و پسران در این مناطق کمک کنند.

این مترجم کرمانشاهی با اشاره به اینکه کرونا منجر به رعایت نشدن عدالت آموزشی در بخش های مختلف جامعه جهانی شده است، اظهار کرد: کودکان خانواده های کم درآمد، فرزندانی که در مناطق روستایی با زیرساخت های فقیرانه زندگی می کنند، کودکانی از اقلیت های قومی و زبانی، کودکان معلول، مهاجر و پناهنده، کودکانی که با مشکلات قانونی دست و پنجه نرم می‌کنند و کودکان و جوانانی که در شرایط دشوار یا خانواده های آشفته زندگی می‌کنند، با موانع و دشواری های بسیاری برای شرکت در امر آموزش و یادگیری مواجه هستند.  این کودکان بیشتر از همسالان خود با پیامدهای فراوانی از جمله آموزش با کیفیت پایین و پیامدهای اجتماعی روبرو می‌شوند که برنامه ریزی برای آنها اجتناب ناپذیر است.
مقدسی در مورد بخش‌های مختلف این کتاب هم یادآور شد: ملاحظاتی برای برنامه ریزی در زمان نبود قطعیت،  ملاحظاتی برای تضمین دسترسی به آموزش، برای همۀ کودکان و نوجوانان،  ملاحظاتی برای تضمین آموزش جامع و کیفی برای همۀ کودکان و نوجوانان،  ملاحظاتی برای تضمین بهزیستی همۀ کودکان، نوجوانان، معلمان و والدین و ملاحظاتی برای مدارس ایمن برای کودکان و نوجوانان، پنج فصل این کتاب است.

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی برنامة آموزش تاب‌آوری بر ارزیابی‌های شناختی، مقابلة فعال و هیجان‌های مثبت و منفی گروهی از دانش‌آموزان دختر انجام شد. در این پژوهش تجربی با طرح پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه کنترل و همراه با پیگیری، ۳۲ دانش‌آموز دختر ۱۲ساله در دو گروه آزمایش و کنترل قبل و بعد از آموزش به نسخة تجدیدنظرشدة سنجش ارزیابی تنیدگی (رویلی، رویش، جاریکا و واگن، ۲۰۰۵)،مقیاس مقابلة فعال (گرین‌گلس، شوارزر، جاکوبیک، فیکسنبام و تابرت، ۱۹۹۹) ونسخة تجدیدنظرشدة مقیاس هیجان‌های متمایز (فردریکسون، تاگادی، واگ و لارکین، ۲۰۰۳) پاسخ دادند. در ۱۰ جلسه یک‌ساعته برنامة آموزش تاب‌آوری روانی به شیوة گروهی برای گروه آزمایش اجرا شد. نتایج روش‌های آماری تحلیل کوواریانس تک‌متغیری و چندمتغیری نشان داد که در کوتاه‌مدت و بلندمدت برنامة آموزش تاب‌آوری در افزایش ارزیابی‌های شناختی سازشی، راهبرد مقابلة فعال و هیجان‌های مثبت و در کاهش ارزیابی شناختی مبتنی بر تهدید و هیجان‌های منفی دانش‌آموزان دختر مؤثر بود. درمجموع، نتایج این بررسی نشان می‌دهد که برنامة آموزش تاب‌آوری از طریق تقویت راهبردهای تفکر مثبت، راهبردهای سازشی مدیریت هیجان و همچنین غنی‌سازی مهارت‌های رابطة بین‌فردی، در تحقق ایدة ایمن‌سازی روانی فراگیران به طور تجربی مؤثر است.

تأثیر برنامه آموزش تاب آوری بر ارزیابی های شناختی، مقابله و هیجان ها
 

پژوهش حاضر با هدف بررسي اثربخشي آموزش مبتني بر تاب آوري در كاهش احساس غربت دانشجويان جديدالورود خوابگاهي انجام شد. جامعه آماري پژوهش كليه دختران جديدالورود خوابگاهي رشته هاي مختلف تحصيلي دوره كارشناسي دانشگاه رازي كرمانشاه در سال تحصيلي ۹۶- ۹۵ بود. براي انجام اين پژوهش با روش نمونه گيري در دسترس وسپس جهت جايگزيني آزمودني ها دردوگروه از روش نمونه گيري تصادفي ساده استفاده شد. دراين پژوهش ازپرسشنامه تاب آوري كانروديويدسون واحساس غربت فن فليت استفاده شد. كه ازاين ميان ۳۰ نفر از دانشجويان كه نمره بالاتر از ميانگين در آزمون احساس غربت كسب كرده بودند انتخاب شدند و به صورت تصادفي دردوگروه آزمايش وكنترل قرار گرفتند. براي گروه آزمايش ۱۲ جلسه گروهي آموزش مهارت هاي تاب آوري اجرا و بعد از مداخله براي هر دو گروه پس آزمون گرفته شد. طرح پژوهش آزمايشي و براي تحليل داده ها از روش آماري كوواريانس استفاده شد.

نتايج پژوهش نشان داد كه آموزش تاب آوري به طورمعناداري ودرسطح ۰۰۱/۰ P<موجب كاهش احساس غربت دانشجويان درگروه آزمايش شده است درحالي كه چنين تغييري در آزمودني هاي گروه كنترل مشاهده نشد. بنابراين مي توان گفت آموزش تاب آوري در كاهش احساس غربت دانشجويان موثر است.

اثربخشي آموزش تاب آوري بر كاهش احساس غربت دانشجويان دختر

پژوهش حاضر با هدف تعيين اثربخشي آموزش مولفه هاي تاب آوري در اضطراب مرگ و اميد به زندگي سالمندان شهر قزوين انجام شد. روش پژوهش نيمه آزمايشي و از طرح پيش آزمون ? پس آزمون با گروه كنترل بود. روش نمونه گيري در دسترس با واگذاري تصادفي بود. از ۵۰ نفري كه در دو آسايشگاه حضور داشتند تست به عمل آمد و از بين اين افراد تعداد ۳۰ نفر كه داراي اضطراب بالا و اميد به زندگي پاييني بودند انتخاب و به شيوه تصادفي در دو گروه آزمايش و گواه جايگزين شدند. به گروه آزمايش ۹ جلسه آموزش مولفه هاي تاب آوري ارائه شد و گروه كنترل هيچ مداخله اي دريافت نكرد. ابزارهاي سنجش پرسشنامه اضطراب مرگ تمپلر و پرسشنامه اميدواري اشنايدر بود. داده ها به وسيله تحليل كوواريانس مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و نتايج نشان داد كه آموزش تاب آوري در كاهش اضطراب مرگ و افزايش اميد به زندگي موثر است (P<0/01.). بنابراين با توجه به نتيجه تحقيق حاضر، ميتوان براي ارتقاي اميد به زندگي و كاهش اضطراب مرگ سالمندان ، تاب آوري را به آنها آموزش داد

فرماندارکرمانشاه در جلسه شورای اموزش و پرورش این شهرستان گفت :

باید تلاش کرد تا آموزش و پرورش به جایگاه واقعی خودش برسد چرا که این نقش و جایگاه واقعی آموزش و پرورش است که می‌تواند بستر توسعه و پیشرفت را فراهم کند. وی با تاکید بر نقش مهم و تاثیر گذار آموزش و پرورش در حوزه‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و تعاملات سازنده دستگاه تعلیم و تربیت با دستگاه‌ها و ادارات مختلف در شهرستان، با تاکید بر اهمیت سلامت اجتماعی و تاب آوری افزود : این موضوع میتواند از بهترین راهکارهای بهبود وضعیت روانشناختی و غلبه بر هیجانات کاذب باشد فضل اله رنجبر با حمایت از توسعه و بسط فرایند تاب آوری در آموزش و پرورش کرمانشاه تاکید کرد :

موضوع تاب آوری در بین دانش آموزان باید به شکلی نهادینه آموزش داده شود.

دراین جلسه مدیر کل آموزش و پرورش استان و نماینده محترم ولی فقیه در آموزش و پرورش نیز حضور داشتند.