منابع تاب آوری خانواده به معنای توانایی خانوادهها در مواجهه با چالشها و بحرانها و حفظ عملکرد مثبت در شرایط سخت است.
این مفهوم شامل ارزیابی و بررسی عوامل مختلفی است که به خانوادهها کمک میکند تا با مشکلات روبرو شوند و از آنها عبور کنند.
تابآوری خانواده به معنای توانایی خانوادهها در سازگاری و عملکرد مؤثر در شرایط دشوار و بحرانها است.
زهرا نیازاده روانشناس و مترجم کتاب پرورش تاب آوری خانواده در ادامه آورده است تاب آوری خانواده به فرآیندهای ارتباطی و تعاملات درون خانواده اشاره دارد که به آنها کمک میکند تا با چالشهای خاصی که با آنها مواجه میشوند، مقابله کنند. تابآوری خانواده نه تنها به اعضای خانواده به عنوان منابع فردی توجه دارد، بلکه بر نحوه عملکرد خانواده به عنوان یک واحد تأکید میکند. این ویژگی میتواند تحت تأثیر عوامل فردی، اجتماعی و فرهنگی قرار گیرد و شامل مهارتهای مقابلهای مانند ارتباط مؤثر و حل مسئله است.
تابآوری خانواده به فرآیند انطباق و پاسخ مثبت خانوادهها به مشکلات و چالشها اشاره دارد. این مفهوم بهویژه در مواقعی که خانوادهها با بحرانهای جدی مانند بیماری، از دست دادن شغل، یا مشکلات مالی مواجه میشوند، اهمیت پیدا میکند. تابآوری نه تنها به معنای بازگشت به وضعیت قبلی است، بلکه شامل یادگیری و رشد از تجربیات دشوار نیز میشود.
منابع تاب آوری خانواده
۱. مهارتهای ارتباطی
مهارتهای ارتباطی مؤثر یکی از کلیدیترین منابع تابآوری خانوادهها است. خانوادههایی که قادر به برقراری ارتباطات سالم و مؤثر هستند، میتوانند احساسات و نیازهای خود را بهخوبی بیان کنند و از یکدیگر حمایت کنند. این مهارتها شامل گوش دادن فعال، بیان احساسات و نیازها، و حل تعارضات بهصورت سازنده هستند.
۲. حمایت اجتماعی
حمایت اجتماعی از سوی اعضای خانواده، دوستان و جامعه میتواند به عنوان یک منبع قوی تابآوری عمل کند. خانوادههایی که از شبکههای حمایتی قوی برخوردارند، در مواجهه با بحرانها احساس تنهایی کمتری میکنند و میتوانند از تجربیات و منابع دیگران بهرهمند شوند.
۳. مهارتهای حل مسئله
توانایی حل مسئله به خانوادهها کمک میکند تا در مواجهه با چالشها راهحلهای مؤثری پیدا کنند. این مهارت شامل شناسایی مشکلات، ارزیابی گزینهها و انتخاب بهترین راهحل است. خانوادههایی که این مهارتها را دارند، معمولاً بهتر میتوانند با بحرانها کنار بیایند.
۴. انعطافپذیری
انعطافپذیری به معنای توانایی تغییر و سازگاری با شرایط جدید است. خانوادههایی که میتوانند بهسرعت به تغییرات پاسخ دهند و خود را با شرایط جدید وفق دهند، معمولاً تابآوری بیشتری دارند. این ویژگی به آنها کمک میکند تا در برابر فشارها و چالشها مقاومتر باشند.
۵. تجربیات گذشته
تجربیات موفق گذشته در مواجهه با بحرانها میتواند به خانوادهها کمک کند تا در برابر چالشهای جدید آمادهتر باشند. خانوادههایی که در گذشته بهخوبی از پس مشکلات برآمدهاند، معمولاً احساس اعتماد به نفس بیشتری دارند و میتوانند با چالشهای جدید بهتر کنار بیایند.
عوامل مؤثر بر تابآوری خانواده
۱. عوامل فردی
ویژگیهای فردی اعضای خانواده، مانند سن، جنسیت، و شخصیت، میتواند بر تابآوری خانواده تأثیر بگذارد. بهعنوان مثال، اعضای خانوادهای که دارای شخصیتهای مثبت و امیدوار هستند، معمولاً تابآوری بیشتری دارند.
۲. عوامل اجتماعی و فرهنگی
عوامل اجتماعی و فرهنگی نیز نقش مهمی در تابآوری خانوادهها دارند. خانوادههایی که در جوامع حمایتکننده و با فرهنگهای مثبت زندگی میکنند، معمولاً تابآوری بیشتری دارند. برعکس، خانوادههایی که در شرایط اجتماعی نامساعد قرار دارند، ممکن است با چالشهای بیشتری مواجه شوند.
۳. شرایط اقتصادی
وضعیت اقتصادی خانوادهها میتواند تأثیر زیادی بر تابآوری آنها داشته باشد. خانوادههایی که در شرایط مالی پایدار هستند، معمولاً توانایی بیشتری برای مقابله با بحرانها دارند. در مقابل، فقر و مشکلات مالی میتواند فشارهای اضافی به خانوادهها وارد کند و تابآوری آنها را کاهش دهد.
۴. ساختار خانواده
ساختار خانواده نیز میتواند بر تابآوری آن تأثیر بگذارد. خانوادههای هستهای معمولاً میتوانند بهراحتی با چالشها کنار بیایند، در حالی که خانوادههای تک والد یا خانوادههای بزرگتر ممکن است با چالشهای بیشتری مواجه شوند.
دکتر محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری ایران در خاتمه این مطلب آورده است تابآوری خانواده یک مفهوم پیچیده است که تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. مهارتهای ارتباطی، حمایت اجتماعی، مهارتهای حل مسئله، انعطافپذیری و تجربیات گذشته از جمله منابع کلیدی تابآوری خانوادهها هستند. همچنین، عوامل فردی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ساختار خانواده نیز میتوانند بر تابآوری تأثیرگذار باشند. با توجه به این عوامل، میتوان به خانوادهها کمک کرد تا تابآوری خود را تقویت کنند و در مواجهه با چالشهای زندگی بهتر عمل کنند.
