اعتياد بيان کننده يک حالت پاتولوژيک از يادگيری و حافظه است(malenka2007). اگر چه اين با تعاريف متداول از اعتياد در ظاهر تفاوتهايی دارد اما تاکيد وتوجه خاصی به اين مساله ميدهد که مطالعه اعتياد نميتواند دور از مطالعات روانشناسی يادگيری وتربيتی و جدا از مطالعات نرولوژی و عصب شناختی خصوصا درناحيه کرتکس مغز باشد به ويژه نواحی فروتنال و مراکز تشويق و پاداش باشد.
پژوهشها نشان داده است که سطوح اکسيژن مصرفی حتی دراعتيادهای جنسی و پورنوگراف هم دچار تغييرات شده است. بنا براين با سامانه ای يکپارچه و منسجم از ماده و شعورو شناخت مواجهه هستيم .از طرفی ديگر اختلالات نورولوژيک و عصب شناختي دراعتيادهای جنسی هم که رفتاری بيولوژيک است به مانند پرخوری و.. مشاهده و گزارش گرديده است. بر اساس اين دستاوردها ميتوان اذعان داشت پروتکل های درمان برای موفقيت و اثر بخشی بهتر ميتوانند همزمان از درمانهای مکمل و همراه بهره بگيرند اين ميتواند شامل : دارو درمانی ، شناخت و رفتاردرمانی و يادگيری مهارتهای زندگی باشد.
شکستن اين چرخه ميتواند به مفهوم رهايی از اعتياد در معنای عام آن باشد چرا که بر اساس تعريف پيش گفته هر حوزه ای از يادگيری وحافظه که بصورت اختلال و مرضی رفتاری را ثبت وآموخته باشد ميتواند اعتياد تلقی شود از پرخوری گرفته تا دخانيات والکل و رفتارهای جنسی.
مددياران اعتياد به خوبی در يافته اند بهبودی نتيجه يادگيری است که زندگی سالم آموختنی است و بسياری از مشکلات در حوزه سلامت بطور کلی نتيجه فقدان آموزش و اختلال در تاب آوری زيستی و روانشناختی است.
بر اساس اين تعريف عام (يادگيری )ميتواند درمان راهبردی کل نگر و در عين حال ناظر به تمامی جزييات در درمان پايدار اعتياد به حساب آيد . اعتياد ميتواند تغييرات تشريحی و آناتوميکی در اندازه و عملکرد مغز بوجود آورد در خصوص اعتيادهای جنسی هم آورده شده است که به مانند اعتياد به مواد مخدر والکل در کاهش حجم ، تغيير شکل و تغييراتی در ناحيه فرونتال مغزي دارای تاثير است نتايج تحقيقات هم چنين نشان داده است تغييرات در ناحيه هيجانات مغز بر اثر اعتيادهای جنسی قابل مشاهده است .
تحقيقات مشابهی در آلمان ، انگلستان و امريکا نشادن داده است
فعاليت مغزی معتادان جنسی شباهت بسيار زيادی به معتادان مواد مخدر دارد در واقع در پورنوگراف همان اتفاقی می افتد که به يک معتاد ، ماده مخدر دلخواه و مورد نيازش را نشان دهيد.
روانشناسان معتقدند اين الگوی رفتاری ميتواند شبيه به وسواس فکری و عملی باشد بهرحال چه در بستر اجتماعی و چه در حوزه نورولوژيک و فيزيولوژي وسوسه جنسی و اعتياد به مواد مخدر همسايه هستند.
تاب آوری در حفظ سلامت جسمانی اجتماعی و توانش هيجانی مولفه پراهميتی است اثر بخشی تاب آوری در پيشگری از اعتياد به مواد مخدر هم به اثبات رسيده است (زرين کلک ،1389).
تاب آوری مدافع و راز سلامتی است وتوجه جدی به تقويت و آموخت آن بايستی در تمامی پروتکل های پيشگيرانه ، مداخلاتی و مقابله ای جاي داشته باشد.
ضمن سپاس و تشکر انتظار ميرود کماکان و حتی بيش از پيش ستاد مبارزه با مواد مخدر ، سازمان بهزيستي به برنامه های توسعه و تقويت تاب آوری توجه وتمرکز بيشتری مبذول فرمايند .
جان وکوتاه کلام اينکه برمددکاران اجتماعی ، مددياران اعتياد ، مشاوران ، خانواده و زوج درمانگران زيبنده است از اثر بخشی و کارسازی گسترده وکارآمدی تاب آوري در حوزه های وسيعی از سلامت و امنيت اجتماعی و روانی بهره بهينه ببرند.
اين حتی ميتواند درمقوله کمتر معرفی شده عزت نفس جنسی نيز مورد توجه باشد در اين معنا که بين تاب آوری و عزت نفس جنسی رابطه مثبت و معنادار وجودارد(معصومه صالحی ،1389).
اينها فقط نمونه هايی است که بتوان توجه مددکاران اجتماعی رابه مساله تاب آوری بيش ازگذشته معطوف داشت.
محمدرضا مقدسی ، مدرس و پژوهشگر تاب آوری
