تاب آوری و اعتیاد

اعتیاد بیان کننده یک حالت پاتولوژیک از یادگیری و حافظه است(malenka2007). اگر چه این با تعاریف متداول از اعتیاد در ظاهر تفاوتهایی دارد اما تاکید وتوجه خاصی به این مساله میدهد که  مطالعه اعتیاد نمیتواند دور از مطالعات روانشناسی یادگیری وتربیتی و جدا از مطالعات نرولوژی و عصب شناختی خصوصا  درناحیه کرتکس مغز باشد به ویژه نواحی فروتنال و مراکز تشویق و پاداش  باشد.
پژوهشها نشان داده است که سطوح اکسیژن مصرفی حتی دراعتیادهای جنسی و پورنوگراف هم  دچار تغییرات شده است. بنا براین با سامانه ای یکپارچه و منسجم از ماده و شعورو شناخت  مواجهه  هستیم .از طرفی دیگر اختلالات نورولوژیک و عصب شناختی دراعتیادهای جنسی هم که رفتاری بیولوژیک است به مانند پرخوری و.. مشاهده و گزارش گردیده است. بر اساس این دستاوردها میتوان اذعان داشت پروتکل های درمان  برای موفقیت و اثر بخشی بهتر میتوانند همزمان از درمانهای مکمل و همراه بهره بگیرند این میتواند شامل : دارو درمانی ، شناخت و رفتاردرمانی و یادگیری مهارتهای زندگی باشد.

شکستن این چرخه میتواند به مفهوم رهایی از اعتیاد در معنای عام آن باشد چرا که بر اساس تعریف پیش گفته هر حوزه ای از یادگیری وحافظه که بصورت  اختلال و مرضی رفتاری را ثبت وآموخته باشد میتواند اعتیاد تلقی شود از پرخوری گرفته تا دخانیات والکل و رفتارهای جنسی.
مددیاران اعتیاد به خوبی در یافته اند بهبودی نتیجه یادگیری است که زندگی سالم آموختنی است و بسیاری از مشکلات در حوزه سلامت بطور کلی نتیجه فقدان آموزش و اختلال در تاب آوری زیستی و روانشناختی است.
بر اساس این تعریف عام (یادگیری )میتواند درمان راهبردی کل نگر و در عین حال ناظر به  تمامی جزییات در درمان پایدار اعتیاد به حساب آید . اعتیاد میتواند تغییرات تشریحی و آناتومیکی در اندازه و عملکرد مغز بوجود آورد در خصوص اعتیادهای جنسی هم آورده شده است که به مانند اعتیاد به مواد مخدر والکل در کاهش حجم ، تغییر شکل و تغییراتی در ناحیه فرونتال مغزی  دارای تاثیر  است نتایج تحقیقات هم چنین نشان داده  است تغییرات در ناحیه هیجانات مغز بر اثر اعتیادهای جنسی قابل مشاهده است .
تحقیقات مشابهی در آلمان ، انگلستان و امریکا نشادن داده است

فعالیت مغزی معتادان جنسی شباهت بسیار زیادی به معتادان مواد مخدر دارد در واقع  در پورنوگراف همان اتفاقی می افتد که به یک معتاد ، ماده مخدر دلخواه و مورد نیازش را نشان دهید.
روانشناسان معتقدند این الگوی رفتاری میتواند شبیه به وسواس فکری و عملی باشد بهرحال چه در بستر اجتماعی و چه در حوزه نورولوژیک و فیزیولوژی  وسوسه جنسی و اعتیاد به مواد مخدر همسایه هستند.
تاب آوری در حفظ سلامت جسمانی اجتماعی و توانش هیجانی مولفه پراهمیتی است اثر بخشی تاب آوری در پیشگری از اعتیاد به مواد مخدر هم به اثبات رسیده است (زرین کلک ،1389).
تاب آوری مدافع و راز سلامتی است وتوجه جدی به تقویت و آموخت آن بایستی در تمامی پروتکل های پیشگیرانه ، مداخلاتی و مقابله ای جای  داشته باشد.
ضمن سپاس و تشکر انتظار میرود کماکان و حتی بیش از پیش ستاد مبارزه با مواد مخدر ، سازمان بهزیستی  به برنامه های توسعه و تقویت تاب آوری توجه وتمرکز بیشتری مبذول فرمایند .
جان وکوتاه کلام اینکه برمددکاران اجتماعی ، مددیاران اعتیاد ، مشاوران ، خانواده و زوج درمانگران  زیبنده است از اثر بخشی و کارسازی گسترده وکارآمدی تاب آوری  در حوزه های وسیعی از سلامت و امنیت  اجتماعی و روانی بهره بهینه ببرند.
این حتی میتواند درمقوله کمتر معرفی شده عزت نفس جنسی نیز مورد توجه باشد در این معنا که بین تاب آوری و عزت نفس جنسی رابطه مثبت و معنادار وجودارد(معصومه صالحی ،1389).

اینها فقط نمونه هایی است  که بتوان توجه مددکاران اجتماعی رابه مساله تاب آوری بیش ازگذشته معطوف داشت.

محمدرضا مقدسی ، مدرس و پژوهشگر تاب آوری